اَلنَّوْعُ الثَّالِثُ؛ حَرْفَانِ تَرْفَعَانِ الْاِسْمَ وَ تَنْصِبَانِ الْخَبَرَ وَ هُمَا مَا وَ لاَ الْمُشَبَّهَتَانِ بِلَيْسَ، نَحْوُ؛ مَا اللهُ تَعَالَى مُتُمَكِّنًا بِمَكَانٍ وَ لاَ شَيْئٌ مُشَابِهًا لِلهِ تَعَالَى
اَلنَّوْعُ الثَّالِثُ üçüncü nev (yani 5 nevden oluşan semai amillerin üçüncü nevi); حَرْفَانِ تَرْفَعَانِ الْاِسْمَ ismini ref eden iki harftir, وَ تَنْصِبَانِ الْخَبَرَ ve haberini nasb eden iki harftir. وَ هُمَا ve o iki harf; مَا وَ لاَ ma ve lâ harfleridir. Öyle harfler ki; الْمُشَبَّهَتَانِ o iki harf müşabihtir, benzeyicidir; بِلَيْسَ leyse (değil, olumsuzluk eki) edatına. بِلَيْسَ lafzının başındaki بِ harf-i cerrdir. Burada فِي “hakkında, içinde, o hususta” manasını içermektedir. Yani لَيْسَ lafzının manası hakkında demektir. Yani bu ma ve lâ harfleri لَيْسَ gibi olumsuzluk ifade ederler. نَحْوُ bu iki harfin misali şöyledir; مَا اللهُ تَعَالَى مُتُمَكِّنًا بِمَكَانٍ وَ لاَ شَيْئٌ مُشَابِهًا لِلهِ تَعَالَى “Allah-u Teala bir mekanda mekan tutucu değildir, ve Allah-u Teala’ya müşabih hiç bir şey yoktur” gibidir.
Metnin Toplu Manası; 49 adet olan ve 5 nevden oluşan Semai Amillerin üçüncü nev’i; İsmini ref, Haberini nasb eden iki harf olan مَا ve لاَ harfleridir. Bu مَا ve لاَ harflerine لَيْسَ ‘ye müşabih مَا ve لاَ harfleri denilir. Çünkü لَيْسَ gibi amel ederler. Misal; مَا اللهُ تَعَالَى مُتُمَكِّنًا بِمَكَانٍ وَ لاَ شَيْئٌ مُشَابِهًا لِلهِ تَعَالَى “Allah-u Teala bir mekanda mekan tutucu değildir, ve Allah-u Teala’ya müşabih hiç bir şey yoktur” gibidir.
| لِلهِ تَعَالَى | مُشَابِهًا | وَ لاَ شَيْئٌ | بِمَكَانٍ | مُتُمَكِّنًا | مَا اللهُ تَعَالَى |
| Allah’a | benzeyen | bir şey yoktur | mekanda | Mekan tutucu | Allah değildir |
| مَا اللهُ lafzında مَا leyseye müşabih ismini ref, haberini nasb eden edattır. اللهُ lafzı مَا ‘nın ismidir ve merfudur. مُتُمَكِّنًا lafzı مَا ‘nın haberidir ve mansubtur. Görüldüğü gibi مَا ismini ref, haberini nasb etmiştir. Leyse’ye müşabih ismini ref, haberini nasb eden ikinci edat لاَ ‘dır. Misale göre شَيْئٌ lafzı لاَ ‘nın ismidir ve merfudur, مُشَابِهًا lafzı ise لاَ ‘nın haberidir ve mansubtur. Görüldüğü gibi لاَ harfi ismini ref, haberini nasb eder. | |||||